متغیرهای کلان اقتصادی و درآمد مالیاتی در اقتصاد ایران

    مالیات به دلیل ماهیت اجباری و منظم بودن، مهم­ترین منبع درآمدی دولت در تامین مالی برنامه­های توسعه از جمله تقویت زیرساختار­های فیزیکی می­باشد، که از این منظر مسئله شناسایی عوامل تعیین­کننده درآمد مالیاتی دارای اهمیت ویژه­ در هر اقتصادی است که اقتصاد ایران نیز نمی­تواند از این اصل مستثنی باشد. بر این اساس و با توجه به نسبت پایین درآمد مالیاتی به تولید ناخالص داخلی (GDP) در کشور، مطالعه حاضر تلاش کرده است تا با کمک الگوی خود توضیح با وقفه­های گسترده (ARDL)، به بررسی نحوه اثرگذاری متغیرهای کلان اقتصادی (رشد اقتصادی، تورم، نرخ ارز و آزادی تجاری) بر درآمدهای مالیاتی دولت در سال­های بعد از پیروزی انقلاب (1357-1397) بپردازد. یافته­های حاصل از برآورد الگوی بلندمدت این تحقیق؛ منطبق بر دیدگاه­های کالدور (1962)، تودارو (1969)، اولیورا – تانزی (1977) و تانزی (1989)؛ نشان می­دهد که رشد اقتصادی، تورم، تغییرات نرخ ارز رسمی و نرخ شهرنشینی - به دلیل عدم توسعه­یافتگی اقتصاد ایران - اثر منفی بر درآمد مالیاتی داشته­اند. همچنین، نتایج نشان می­دهند آزادی تجاری و سهم ارزش افزوده گروه خدمات از GDP اثر مثبت و معنادار و بی­ثباتی مالی اثر منفی و معنادار بر درآمد مالیاتی داشته است. نهایتاً و بر اساس یافته­های این تحقیق، شواهدی دال بر اثرگذاری معنادار متغیرهای نوسانات نرخ ارز، درآمدهای نفتی دولت و سهم ارزش افزوده گروه­های کشاورزی و صنایع و معادن از GDP، بر درآمد مالیاتی مشاهده نشده است.